Hoe verbeter je de klank van je gitaar?
Hoe je veel meer klankvariatie haalt uit je toonregelaar:
In dit artikel wil ik graag even stilstaan bij de (passieve) klankcontrole van je gitaar. Veel gitaristen raken hun ‘tone’ knop zelden aan en nagenoeg alle gitaristen, prof of amateur, die de knop wel gebruiken nemen genoegen met de toonregelaar op hun gitaar zoals die in de fabriek is geconfigureerd. Er zijn een aantal mogelijkheden om de klank te verbeteren en die zijn snel en eenvoudig uit te voeren met wat soldeertin en een soldeerbout.
Wat de (standaard) toonregelaar op je gitaar doet, is bepaalde toonfrequenties doorlaten terwijl andere toonfrequenties juist gedempt worden, waardoor het geluid donkerder wordt. Dit gebeurt middels een condensator (ook wel capacitor genoemd) op de potmeter van de toonregelaar. De algemene en veel beschreven regel is, dat voor single coils (o.a. Stratocaster/Telecaster) een 0.047 µF (µF= microfarat ) tooncondensator wordt gebruikt als standaard en voor humbuckers is een 0.022 µF tooncondensator de standaard norm. Echter, veel spelers vinden hun klank te levenloos worden als de toonregelaar is dichtgedraaid. Een oplossing hiervoor is simpelweg de tooncondensator vervangen door een andere.
Condensators (capacitors) zijn er in tal van waarden/capaciteiten te verkrijgen, maar in dit blog benoem ik er vijf met daarbij de klankkenmerken van elk, wanneer gebruikt als zgn. ‘Tone Cap’. De range die je kan gebruiken varieert van 0,01 uf tot o,o68 uf.
- o,01 uf. Deze waarde geeft een zeer subtiel effect. Perfect voor het warmer laten klinken van pickups met veel hoog. Omdat het alleen de top hoog frequenties beïnvloedt is het onmogelijk dat je toon levenloos wordt met de toonregelaar helemaal dichtgedraaid. Deze waarde, evenals alle volgende waarden, levert een vloeiende controle over de hele rotatie van de toonknop. Elke kleine draai aan de knop levert een hoorbare verandering op zonder de gevreesde “aan-uit” -kenmerken van de meeste standaardtoonregelaars.
- 0,02 uf. Nog steeds subtiel. Deze waarde is perfect voor het opwarmen van schelle pickups in de eerste helft van de rotatie van de potmeter/toonregelaar. Daarna wordt de klank iets donkerder maar je behoudt toch alle boventonen van de gitaar. Dit is ook de ideale waarde als je je overdrive sound warmer wilt maken zonder het laag in akkoorden te ‘modderig’ te laten klinken.
- 0,03 uf . Mijn persoonlijke favoriet – ik pas dit toe op mijn eigen gitaren en ik raad je zeker aan het eens te proberen. Met deze waarde kun je gaan van het opwarmen van schel klinkende pickups in het eerste derde deel van de rotatie naar een ‘geknepen wahwah’ toon wanneer je de pot volledig dichtdraait. In het laatste en derde deel van de rotatie warmt het je toon merkbaar op en geeft het een prachtige vocale bellerige (chime) klank. Vooral mooi met overdrive via humbuckers.
- 0,047 uf .Vergelijkbaar met de 0,033 uf capacitor maar met net iets meer van alle kenmerken die ik hierboven heb genoemd. Echter, schel klinkende pickups laten zich wat moeilijker temmen met deze waarde omdat het effectieve knoprotatie bereik klein is. Volledig dichtgedraaid heeft deze condensator eenzelfde vocale kwaliteit als de 0,033 uf cap maar dan ‘kwakeriger’, als met een half geknepen WahWah pedaal. Omdat het geluid niet modderig wordt met een goede klankscheiding tussen de afzonderlijke snaren geeft het powerakkoorden een prachtige definitie. Liefhebbers van zware metal sounds zullen deze tooncondensator waarde zeker waarderen.
- 0,068 uf. Deze waarde bevindt zich precies op de grens tussen een klankwarmteregeling en een traditionele toonregeling. Echter, vergeleken met de standaardwaarden voor toonregelaars (0.022pF en 0.047uF), behoudt 6800 pF veel meer hoog en zgn ‘chime’ en biedt een subtiele controle van de toon. Waar o,047 uf kwakerig klinkt wanneer volledig dichtgedraaid, klinkt 0,068 uf rauw maar met nog steeds een rijk vocaal karakter. Als je een effectieve toonregeling wilt die het hoog en de ‘chime’ niet afvlakt is deze 0,068 uf tooncondensator ideaal.
Natuurlijk kun je zelfs nog lagere waarden proberen, maar het bereik van 0,01 – 0,068 uf is het meest effectief gebleken en voor de meerderheid van de gitaristen zal het aan de meeste wensen voldoen. Tooncondensatoren/capacitors zijn niet duur en het is dus geen grote investering om er eens mee te experimenteren en de verschillende klankkarakteristieken uit te proberen. Op die manier kun je bepalen wat het beste werkt voor jouw gitaar en jouw speelstijl.
Hieronder uitleg over hoe je dit in stappen zelf kunt doen:
Benodigde materialen:
- De gewenste condensator(s) ter vervanging van de oude;
- Soldeerbout met scherpe punt (leen er anders een van een vriend of kennis);
- Soldeertin liefst 0,7 mm met en loodgehalte van 60/40 deze is te koop in een handige staaf.
Stap 1:
*Schroef de beschermplaats of slagplaat los waaronder zich de toonknop(pen) bevindt.
Bij de meeste Gibson modellen is dit te vinden aan de achterkant, bij Fender-achtige gitaren (Stratocasters) moet je de slagplaat verwijderen en bij Telecaster modellen is dit de control-plate aan de bovenkant.
Hieronder enkele foto’s van de meest voorkomende configuraties. Het mag duidelijk zijn dat er vele andere configuraties zijn, vooral bij de Stratocaster modellen. Hierbij is veel geëxperimenteerd.
Telecaster (rood/oranje condensator)
Gibson (gele condensators)
Fender Stratocaster (rode/oranje condensator)
Stap 2:
*Zoek nu bij de “tone”-knop de condensator op en soldeer deze los van de potmeter (potmeter is je draaikop voor de “tone”).
Stap 3:
*Soldeer de gewenste condensator terug op de pot en voeg indien gewenst extra soldeertin toe, controleer of zowel de condensator als de soldeerverbinding zijn afgekoeld en of deze goed vastzit.
Tip:
Mocht er teveel soldeertin achterblijven op de pot (voordat je de nieuwe condensator erop soldeert) probeer dit dan te verwijderen. Er is ook tin-verwijder materiaal te koop indien nodig. Mocht het nou helemaal een puinhoop zijn geworden, niet getreurd, een nieuwe potmeter kost ongeveer 3,50 euro. Op de site van Conrad vind je ze.
Succes!
